Turyści z całego świata miłujący podróże wiedzą, że wszystkie drogi prowadzą do jednej z najwspanialszych metropolii przyciągającej niepowtarzalnymi zabytkami, wspaniałą historią, antycznym klimatem oraz miejscami, po których stąpali cesarze i święci. Do stolicy Włoch warto przyjechać również po to, żeby poznać niesamowity, rzymski świat, odrębną kulturę, wyjątkową kuchnię i ciekawych mieszkańców.

Rzym położony jest w środkowych Włoszech w dolnym biegu rzeki Tyber na wyżynnym terenie niedaleko morskiego wybrzeża, gdzie panuje klimat śródziemnomorski. Wspaniałe miasto jest jednocześnie stolicą włoskiego parlamentu, w jej granicach kryje się La Citta del Vaticano (Watykan), mini-państwo będące siedzibą Kościoła katolickiego i papieża.

Historia miasta nierozerwalnie związana jest z potężnym imperium rzymskim oraz papiestwem mającymi wpływ na polityczny i kulturowy rozwój  Europy. Pierwsze ślady osadnictwa Etrusków i Sabinów pochodzą z VIII w. p.n.e., a założenie miasta wiąże się z rokiem 753 p.n.e. i legendą, według której westalka Rea Sylwia powiła bliźnięta – ich ojcem był bóg wojny Mars – które następnie miała utopić w rzece lecz dzieci zostały uratowane i wykarmione przez wilczycę. Chłopców odnalazł i wychował ostatecznie pasterz nadając im imiona Romulus i Remus. Bracia założyli osadę na Wzgórzu Palatyn, jednak na skutek nieporozumień Romulus zabił brata, dzięki czemu został pierwszym i jedynym władcą miasta. Rzym stał się ważnym ośrodkiem na szlakach handlowych, co sprawiło, że osiągnął pozycję głównego mocarstwa w basenie Morza Śródziemnego, rozpoczął się okres podbojów, poszerzania granic i wpływów. Miasto zamieszkiwali patrycjusze, plebejusze i niewolnicy, powstały rzymskie legiony, do władzy doszedł słynny Gajusz Juliusz Cezar, po którego zabójstwie schedę objął Oktawian August – na czas jego panowania przypadł najświetniejszy okres rozwoju miasta. Po Auguście rządzili wielcy Kaligula i Neron, a pierwszym chrześcijańskim cesarzem został Konstantyn, w mieście powstało wiele wspaniałych budowli, a także organizowane były igrzyska wzorowane na greckich. Po walkach z barbarzyńcami najeżdżającymi Rzym, w mrocznym okresie średniowiecza władcą został Karol Wielki, a miastem targały liczne konflikty cesarstwa z papiestwem, które w końcu na stałe osiadło w Watykanie. Okres renesansu to powrót do świetności, powstały wspaniałe mosty, fontanny, okazałe kościoły i klasztory. W XIX w. do rządzenia Rzymem przymierzył się cesarz Napoleon, niemniej po jego upadku w 1815 r. władza wróciła do papieży, a w 1871 Rzym stał się stolicą zjednoczonych Włoch. Dla turystów z Polski miasto jest dodatkowo ważnym celem podróży ze względu na postać Jana Pawła II, który w latach 1978-2005 jako papież był głową kościoła katolickiego, a jego ciało spoczywa obecnie w bazylice św. Piotra.

"Wieczne Miasto" przesiąknięte jest śladami bogatej historii związanej z wielkim imperium oraz rządami papieży, średniowieczne świątynie powstawały na gruzach antycznych bazylik, a pozostałości po kolumnach i rzeźbach zostały włączone w niezwykłą architekturę miasta. Rzymu nie da się zwiedzić w jeden dzień czy nawet tydzień, więc każdy podróżnik będący w nim chociaż raz wie, że za jakiś czas znów powróci do antycznego miasta, by dalej zwiedzać i podziwiać niezwykłe miejsca. Przed zwiedzaniem warto zaopatrzyć się w łączony, siedmiodniowy bilet umożliwiający wejście do większości ważnych zabytków i muzeów, istotne jest także zaplanowanie tego, co właściwie chce się zobaczyć na zasadzie chociażby wybrania tematycznych tras.

Antyczne miasto rozciąga się na wchód ulicą Via del Corso w stronę Schodów Hiszpańskich z okolicznymi ulicami i zaułkami handlowymi oraz w kierunku głównej arterii Via Nazionale. Południowy rejon chętnie odwiedzany przez turystów to zabytki starożytnego miasta, natomiast na północy wytchnienie dają olbrzymie połacie parku Villa Borghese. Najczęściej odwiedzane przez turystów plac św. Piotra i Watykan usytuowane są na lewym brzegu rzeki Tyber, a do części miasta położonej na południe od nich, zwanej Zatybrze, zaglądają entuzjaści życia nocnego.

Najlepszym punktem orientacyjnym, łączącym zarówno średniowieczne, jak i renesansowe centrum, do którego podczas zwiedzania wielokrotnie się wraca jest Piazza Venezia – jedno z większych skrzyżowań. Z tego przeważnie zatłoczonego miejsca można podziwiać pierwszy, XV-wieczny, renesansowy pałac powstały w mieście (Palazzo Venezia) oraz kościół San Marco – jedną z najstarszych bazylik Rzymu. Zachwyt budzi położony niedaleko Pomnik Wiktora Emanuela, nazywany przez historyków „Ołtarzem Ojczyzny”, a przez złośliwych rzymian i niektórych turystów, ze względu na swoją architekturę, „tortem weselnym” lub „maszyną do pisania”. Dla orientacji i wspaniałych widoków warto wejść na Kapitol – wzgórze, które w starożytności było duchowym i politycznym centrum miasta, a dziś widoczna z niego, imponująca panorama miasta urzeka podróżników z całego świata. Na wzgórzu poza wieloma ciekawymi pozostałościami minionych epok wznosi się także będący niezwykłą atrakcją turystyczną kościół Santa Maria in Aracoeli z ciekawymi freskami przedstawiającymi żywoty świętych. W sercu tego miejsca wznosi się majestatyczny, często fotografowany pomnik Marka Aureliusza. Z Kapitolu warto przedostać się eleganckim zejściem zwanym „cordonata” na wspaniały plac zaprojektowany przez Michała Anioła – Piazza del Campidoglio z wznoszącymi się w sąsiedztwie dumnymi Palazzo dei Conservatori i Palazzo Nuovo (w ich wnętrzach mieści się Muzeum Kapitolińskie z najcenniejszymi zabytkami starożytnej sztuki, w tym jeden z symboli Rzymu – rzeźba wilczycy karmiącej mitycznych założycieli miasta) oraz rzymskim ratuszem Palazzo Senatorio. Turyści tłumnie gromadzą się w Centro storico – historycznym centrum miasta wznoszącym się na północ od Piazza Venezia, po którym spacer zabiera zwiedzających w niezwykłą podróż po starożytnych czasach, a gdziekolwiek się nie zawędruje, znajdzie się miejsca godne uwagi. Zwieńczeniem głównej arterii miasta jest Palazzo Doria Pamphilj z ciekawą, renesansową galerią dzieł sztuki, przy okazji trzeba odnaleźć ulicę Via del Seminario prowadzącą do Panteonu – najlepiej zachowanego i najbardziej imponującego zabytku starożytnego Rzymu, dumnie wznoszącego się na Polu Marsowym. Chociaż obiekt przez wieki zmieniał swój kształt architektoniczny nadal zachwyca swoją zadziwiającą konstrukcją.

Nic innego tak nie zachwyca w Rzymie, jak obszar leżący na południe od Wzgórza Kapitolińskiego, w który najchętniej zapuszczają się turyści szukający oddechu prawdziwej historii. Antyczną atmosferę można poczuć spacerując po Forum Trajana – zespole bazylik, pomników, mieszkań i sklepów, wytyczonych w czasach, gdy Rzym przechodził apogeum rozwoju, natomiast miejscem z imponującymi ruinami, będącym symbolem kultury śródziemnomorskiej, owianym romantyczną aurą jest Forum Romanum. Wyobraźnię warto uruchomić spacerując po najstarszej ulicy Rzymu – Via Sacra, którą cesarze i generałowie zmierzali z procesjami dziękczynnymi do świątyni Junony. Łuk Septymiusza Sewera, mównica Rostra, Basilika Julia, świątynia Kastora i Polluksa czy tzw. bazylika Konstantyna to tylko niektóre zabytki na Forum wśród których turyści mogą poczuć się wyjątkowo. Równie ważnym miejscem są Fora Cesarskie (Fori Imperiali), na których przed wiekami skupiało się życie polityczne, religijne i handlowe miasta, a do dziś można podziwiać marmurowe kolumny wybudowanej w 42 r. p.n.e. świątyni Marsa Ultora. Wędrówka po tym niezwykłym miejscu nie powinna ominąć dominującego nad nim Wzgórza Palatyn, na którym według legendy Romulus i Remus założyli miasto Rzym. Można na nim odpocząć, a także przekąsić jakiś rzymski specjał w przyjemnym punkcie gastronomicznym, natomiast najlepsze schronienie przed promieniami słonecznymi dają wykwintne i zadbane, położone wśród malowniczych ruin Ogrody Farnese. Nikogo nie dziwi fakt, że jednym z miejsc, w którym zawsze można spotkać wielu turystów jest Koloseum – najbardziej znany w Rzymie pomnik starożytności od zawsze fascynujący podróżników, naukowców i historyków sztuki, który stał się wzorem dla stadionów piłkarskich i wielu innych konstrukcji. Budowę tej niezwykłej areny na planie elipsy rozpoczęto już w 72 r., była świadkiem nietypowych przedstawień, sceną walk gladiatorów i igrzysk sportowych, a zapadnie z których wyskakiwały egzotyczne zwierzęta i system podziemnych labiryntów do dziś powodują u zwiedzających dreszcz emocji, podobnie jak organizowane specjalnie dla turystów wieczorne spacery po tym niezwykłym miejscu. Jeżeli ktoś chce spojrzeć na Koloseum z ciekawej perspektywy, powinien wybrać się na najwyższe z siedmiu rzymskich wzgórz – Eskwilin, z brukowanymi uliczkami i przytulnymi restauracjami, w których można odpocząć i dobrze zjeść, podziwiając jednocześnie wspaniałe widoki oraz takie zabytki jak Domus Aurea Nerona – intrygujący i tajemniczy Złoty Dom Nerona z łaźniami, basenami i wieloma tarasami oraz bazylikę Santa Maria Maggiore z najlepiej zachowanym wnętrzem bizantyjskim. San Giovanni in Laterano to oficjalna katedra rzymska i siedziba papieża do momentu zjednoczenia Włoch z pięknymi krużgankami i niezwykłym baptysterium, nie sposób przejść obok niej obojętnie. Odpoczynek w niezwykłych ogrodach Villa Borghese można powiązać ze zwiedzaniem ciekawych muzeów z najznamienitszymi dziełami sztuki, leżących na obrzeżach wielkiego parku, tzn. Museo e Galleria Borghese, Galleria Nazionale d'Arte Moderna i Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia.

Kawa najlepiej smakuje na Piazza Navona, na którym zawsze jest tłoczno i można spotkać wielu zasiadających w restauracjach Włochów, turystów oraz miejskich artystów, mimów i kuglarzy – wielkomiejskie życie tętni w tym miejscu przez całą dobę. Fotografia dumnie wznoszącej się na placu fontanny Czterech Rzek autorstwa Berniniego powinna uświetnić domowe archiwum, a wiedzę o Rzymie dodatkowo utrwali wizyta w Museo di Roma mieszczącym się we wspaniałym budynku Palazzo Braschi. Siedzibę włoskiego parlamentu Palazzao di Montecitorio można zobaczyć spacerując po placu o tej samej nazwie lub wybrać się na południe od „centro storico” by zagłębić się w dzielnicę ciasnych zaułków z malowniczymi placykami, na których wolno płynie codzienne życie mieszkańców „wiecznego miasta”. Najbardziej znanym miejscem jest plac Campo de'Fiori (wielkomiejskie targowisko z licznymi straganami, otoczonymi uroczymi restauracyjkami), leżący w okolicy ciemnych uliczek dawnego, żydowskiego getta z niebywałą atmosferą sprzed wieków wyczuwalną na każdym kroku oraz wielkiego skrzyżowania przy Largo di Torre Argentina, na którym ruch nigdy nie ustaje. W trakcie spaceru po dawnym getcie, gdzie do dziś znajdują się koszerne sklepy i restauracje specjalizujące się w żydowskiej kuchni, koniecznie trzeba zajrzeć do naznaczonej historią synagogi i zobaczyć jedyny starożytny most, zachowany w pierwotnym stanie, prowadzący na ciekawą wyspę Isola Tiberina. Urokliwym miejscem bez wątpienia jest plac Piazza del Popolo położony w sąsiedztwie podwójnych wzgórz, z których widok na miasto jest nad wyraz imponujący oraz blisko niezwykłego kościoła ze zbiorami sztuki renesansowej i malowidłami Caravaggia – Santa Maria del Popolo.

W trakcie pasjonującej wędrówki po Rzymie koniecznie trzeba zatrzymać się i odpocząć na Schodach Hiszpańskich znanych przede wszystkim z pokazów mody i okolicznych ekskluzywnych sklepów, a także ciekawych balustrad i balkonów oraz tłumnie przesiadujących na nich dziesiątek turystów wraz z miejscową młodzieżą, natomiast same schody do późnych godzin nocnych są miejscem międzynarodowych spotkań i rozmów, więc wieczorem warto jest wybrać się w ich okolicę. Po schodach warto się również wspiąć, żeby zobaczyć kościół Trinta dei Monti oraz ciekawe widoki rozpościerające się na miasto. Po drugiej stronie schodów, na ulicy Via del Tritone kryje się następny ciekawy zabytek – Fontana di Trevi – przepiękna fontanna, na której woda ogromną kaskadą wzbija się ponad kamienne posągi i skały wbudowane w niezwykle prezentujący się szczególnie nocą renesansowy pałac. Jeżeli ktoś chce być pewien, że jeszcze wróci do Rzymu, powinien wrzucić do fontanny monetę i to koniecznie, jak podaje przesąd, przez lewe ramię. Dobrym i owocnym w wiedzę przerywnikiem w trakcie wielu godzin spacerowania może okazać się wizyta w Time Elevator Roma – gdzie na multimedialnym pokazie filmowym zaprezentowanym w niezwykle ciekawy i efektowny sposób można poznać dzieje Rzymu podróżując wirtualnie po jego zawiłej historii. Wędrówka nie powinna ominąć zachwycających pałaców, znakomitych zbiorów sztuki oraz świetnych restauracji Kwirynału – najpiękniejszego wzgórza w Rzymie, na które koniecznie trzeba zajrzeć nie tylko dla ciekawej panoramy miasta.

O dawnej świetności Rzymu można przekonać się oglądając doskonale zachowane termy Karakalli, czyli słynne łaźnie wybudowane na Via Appia Antica, można w nich obejrzeć ciekawe mozaiki, a także zorientować się, jak wyglądał przed wiekami ogólny plan budynków i codzienne życie starożytnych rzymian. Równie ciekawe są położone nieco dalej katakumby San Callisto, będące największym, podziemnym cmentarzem w Rzymie, po którym spacer może budzić grozę i wywoływać zachwyt. Osoby zainteresowane architekturą i urbanistyką powinny wybrać się także do dzielnicy Esposizione Universale Roma, którą wybudowano specjalnie na światowe targi w 1942, które w konsekwencji wojny nie doszły do skutku, ale niezwykłe budowle, szerokie bulwary i ciekawe muzea do dziś przyciągają turystów swoją niepowtarzalnością. W poszukiwaniu nietypowych restauracji, życia nocnego i sceny alternatywnej koniecznie trzeba wybrać się do dzielnicy Zatybrze, ożywającej wieczorami na długie godziny. W planie spacerowym powinien znaleźć się również Most Miłości znany z filmu „Rzymskie wakacje”, liczne rzymskie parki dające ochronę przez nadmiernym słońcem, Kolumna Marka Aureliusza, Kolumna Trajana oraz wiele, wiele innych niezwykłych zabytków zapewniających wielogodzinne zwiedzanie.

Większość turystów przybywa tłumnie do Rzymu, żeby odwiedzić jedno z najważniejszych miejsc we Włoszech, jakim jest Watykan, który w 1929 r. uzyskał status niezależnego państwa i do dziś jest Stolicą Apostolską z urzędującą głową Kościoła katolickiego. Mała papieska enklawa (jedyne 40 ha) od zachodu ogrodzona jest murem, od wschodu zaś otwiera się dla turystów i pielgrzymów bazyliką i ogromnym, pompatycznym placem św. Piotra otoczonym kolumnadą autorstwa Berniniego. Najważniejszym odwiedzanym miejscem jest niezwykła bazylika św. Piotra, która stanęła w miejscu, gdzie znajdował się grób św. Piotra, przy jej budowie pracowali najwięksi włoscy architekci, wśród nich Michał Anioł, który wewnątrz świątyni pozostawił po sobie m.in. cudowną „pietę” – rzeźbę przedstawiającą Marię z martwym Chrystusem. Koniecznie trzeba wspiąć się na imponującą kopułę bazyliki będącą architektonicznym ideałem, by ocenić jej ogrom oraz podziwiać niezwykłą panoramę miasta. Kunszt wykonania bazyliki i jej skarbów jest tak misterny, że najlepiej wybrać się z osobistą wizytą, żeby na własne oczy przekonać się o jej pięknie i bogactwie. W bazylice koniecznie trzeba zobaczyć posąg św. Piotra ze stopą wytartą od pocałunków pielgrzymów, pomnik Aleksandra VII, skarbiec, Kaplicę Polską, Aulę Pawła VI, czyli miejsce papieskich audiencji, Groty Watykańskie oraz ważny dla polskich turystów grób Jana Pawła II. Warto również podejść do słynnych Muzeów Watykańskich, przy których bladną inne europejskie zbiory, niezwykle ciekawe są Galeria Gobelinów i Map oraz muzea Braccio Nuovo i Museo Chiaramonti. Tłumy turystów zachwycają się Salami Rafaela i Apartamentami Borgiów, z kolei sławne Schody Rafaela prowadzą do jednego z największych osiągnięć artystycznych ludzkości – Kaplicy Sykstyńskiej – imponującej budowli pełniącej funkcję prywatnej kaplicy Ojca Świętego. Najczęściej podziwianymi malowidłami na świecie są właśnie te z kaplicy, a wśród nich te jedyne i niepowtarzalne, wirtuozerskie, inspirujące chyba każdego freski na sklepieniu zamówione przez papieża Juliusza II, które wyszły spod pędzla Michała Anioła, przedstawiające „Sąd ostateczny” oglądany codziennie przez kilkanaście tysięcy zauroczonych nim turystów. Jeszcze więcej wybitnych dzieł przedstawiających pięć wieków malarstwa zawiera galeria – Pinakoteka – mieszcząca się w oddzielnym budynku, na głównej osi Watykanu, więc i tam warto zapuścić się by dopełnić artystycznych przeżyć i uniesień. W Watykanie interesujące są jeszcze Museo Gregoriano Profano, Museo Pio Cristiano i Museo Missionario Etnologico przedstawiające najcenniejsze zabytki sztuki sakralnej we Włoszech. Po takiej dawce niezwykłych atrakcji zarówno duchowych, jak i turystycznych najlepiej odpocząć w ogrodach papieskich i zaplanować, które zabytki zwiedzi się dalszej kolejności.

Rzym ma do zaoferowania wiele zabytków pamiętających niemalże wszystkie epoki, nie sposób ich wszystkich zobaczyć nawet będąc na kilkudniowej wyciecze, dlatego lepiej sobie wcześniej zaplanować trasę po tym niezwykłym, ale bardzo dużym mieście i zaopatrzyć się w dobry przewodnik. Warto również pamiętać, że Rzym jest wielonarodowym skupiskiem, w którym zacierają się granice wielu kultur, o których obecności można przekonać się śledząc codzienne życie mieszkańców Wiecznego Miasta lub aktywnie odwiedzając tętniące życiem miejsca ze zbierającym się wieczorami wielonarodowym społeczeństwem. Rzym oferuje również świetne rozrywki, muzykę na żywo można usłyszeć praktycznie wszędzie, a liczne festiwale i przedstawienia są codziennością w życiu niezwykłego miasta.

Świętowanie życia to we Włoszech nic innego jak spożywanie posiłków i picie zacnych trunków. O włoskiej kuchni mówi się, że jest jedną z najlepszych kuchni na świecie, stąd jej wielka popularność w wielu krajach, gdzie lokale z włoskim jedzeniem można spotkać praktycznie na każdym rogu ulicy, a włoskie nazwy własne nie są już tak obce i na dobre zadomowiły się w powszechnym słownictwie. Spaghetti, pizza, ravioli czy lasagna to potrawy, które na stałe zagościły też na stole niejednego domu. Nie tylko takie menu jest domeną wyśmienitej kuchni, w której dominują świeże owoce, zioła, ryby i jarzyny stosowane od wieków przez włoskich kucharzy należące do zdrowej diety, której nie zaszkodzi nawet mały dodatek oliwy.

Kuchnia włoska to również wpływy innych kuchni pozostawiające swój ślad dzięki bogatej historii, wyraźnie dominują wpływy francuskie, austriackie czy greckie, chociaż wielu Włochów uważa, że właśnie domowe jedzenie jest tym najbardziej wartościowym.

Włosi mają silnie zakorzenione tradycje kulinarne, przez co spożywanie posiłków jest prawdziwym, często bardzo długim, ale jakże smakowitym rytuałem. Obowiązkowe śniadanie prima calzione nie może obejść się bez cappuccino oraz brioche lub cornetto – miękkiej bułki francuskiej nadziewanej dżemem, kremem czy czekoladą, taki posiłek można spokojnie skonsumować stojąc przy barowej ladzie. Jeżeli ktoś zgłodnieje od razu sięga po panini – wielkie kanapki składające się z bagietki przełożonej kiełbasą, serem i różnorodnymi dodatkami, w zależności od gustu. Bary z takimi kanapkami zwane paninoteca to standardowy obrazek większych miast, zamawia się zwykle tramezzini – gotowe kanapki z białego chleba z różnymi dodatkami lub gorące toste z serem lub szynką i pomidorem. Przed południem najlepiej zamówić coś na wynos w barze tavola calda, wszędzie można też kupić pojedyncze kawałki pizzy. Zapiekanki focacce obłożone serem lub pomidorem ze szpinakiem, wątróbką lub mięsem spotykane są na targach, tak samo jak popularne suppli – zapiekane kule ryżu wypełnione farszem mięsnym.

Obiad – pranzo – zazwyczaj zaczyna się od antipasto – przystawki (mogą nią być surowa szynka prosciutto, gotowana cotto lub wędzona crudo z serem mozzarella) po której następuje kulinarna celebracja zupy, risotto lub dania z makaronem zwanych ogólnie il primo, następnie ryba lub mięso, ser, świeże owoce, czyli il secondo i na koniec kawa. Pochłonięcie wszystkich dań zalecane jest wyłącznie turystom z nadmiernym apetytem.

Contorni – sałatki lub warzywa można zamawiać i spożywać osobno, w każdej restauracji można dostać też makaron z sosem pomidorowym – pomodoro lub mięsnym – al ragu, różne pasty, spaghetti z sosem bolońskim lub napoli, risotto czy też tortelini – pierożki z nadzieniem mięsnym lub serowym.

Przebywając na wczasach we Włoszech nie wypada przejść obojętnie obok lodów włoskich – gelato – cieszących się popularnością nie tylko w tym kraju. Lody w wafelku – un cono – można kupić dosłownie wszędzie, a najlepsze gelaterie przyciągają tłumy smakoszy tego cudownego i orzeźwiającego daru niebios. Raj dla podniebienia najlepiej testować w lodziarniach wyrabiających lody na miejscu, zwanych Produzione Propria.

Niezwykle smaczne są chleby wyrabiane w małych piekarniach, Włosi sceptycznie podchodzą do masowych wyrobów artykułów spożywczych, dlatego ich kuchnia ma tak wysublimowany smak, niemniej sery takie jak Bel Paese, Gorgonzola czy Taleggio produkowane są już przez większych producentów.

Cokolwiek nie mówić o pizzy we Włoszech, skąd się wywodzi, smakuje wyjątkowo, inaczej niż w innych krajach szczycących się jej podawaniem. Pieczona w piecach opalanych drewnem – forno a legna – podawana jest w sposób tradycyjny, na cienkim cieście bez zbędnych udziwnień, które weszły do mody, gdy to smakowite danie stało się powszechne. Pizzerie mogą mieć różny charakter, ale w tych najprawdziwszych można kupić wyłącznie pizzę, napoje i piwo. Obecnie żaden Włoch nie byłby w stanie zliczyć ile gatunków pizzy może zaoferować przeciętna restauracja.

Stołować można się także w „spaghetteriach” oferujących proste dania mączne i makarony spaghetti najwyższej klasy z całym wachlarzem sosów lub w „osteriach” – specjalizujących się w domowych kulinariach restauracjo-pubach.

Spacerując po włoskich ulicach bardzo często można poczuć aromat świeżo parzonej kawy. Humor można poprawić sobie espresso, caffe lungo – z większą ilością wody, Americano – z domieszką alkoholu, macchiato – podawaną z małą ilością mleka lub caffe late – przypominającą polską białą kawę.

Za Alla spina – piwo z beczki – mogą zabrać się wszyscy miłośnicy tego wspaniałego napoju; popularne piwa to Moretti, Peroni i Dreher, natomiast wódka grappa to mocniejszy trunek pochodzący z Bassano di Grappa w Wenecji Euganejskiej, a za najlepsze włoskie brandy uchodzi Stock. Także wina mają swoje wzmocnione wersje w postaci Martini, Cinzano czy Campari, natomiast po obiedzie dobrze smakuje gorzki drink Amaro lub Amaretto – słodszy z intensywnym smakiem migdałów. Ciekawym doświadczeniem może być skosztowanie gęstej, podpalanej, słodkiej, anyżowej mieszanki z ziarnkiem kawy – Sambuki, w każdym barze można zamówić też Strega – żółty, słodki likier o ziołowo-szafranowym smaku. Włosi popisują się także szerokim wachlarzem win, najlepiej smakują Soaves, Valpolicella i Chianti, w końcu włoskie wina zmieniają każdy posiłek i spotkanie rodzinne w przyjemne wydarzenie towarzyskie. We Włoszech ze względu na klimat uprawia się najwięcej odmian winorośli i produkuje najwięcej wina, niż w jakimkolwiek innym kraju. Każdy region ma swoje specyfiki, głębią smaku wyróżniają się Recioto Amarone i Recioto Amabile robione z suszonych winogron, czołowi producenci to Allegrini, Antinori, Clerico, Bruno Giacosa czy Angelo Gala. Warto zapamiętać takie słowa jak wino czerwone – rosso, białe – bianco i różowe – rose lub rosato, żeby później nie mieć problemu w restauracji z doborem ulubionego bukietu.

Istotne we włoskiej kuchni jest pewne rozróżnienie polegające na przykład na tym, że mieszkańcy północy jedzą pasta – makaron w kształcie wstążek, natomiast południowcy spożywają rurki. Północ słynie z makaronów zrobionych z jajek, często podawane są alla Bolognese – z klasycznym sosem, z chudą cielęciną i pomidorami, przyprawionym marchewką, selerem i prosciutto, natomiast klasyczny południowy makaron produkowany jest masowo i podawany z sosem napoletana, na bazie wieprzowiny. Takich podziałów jest wiele i można je zauważyć w różnych odmianach regionalnych, których we Włoszech nie brakuje.

Każdy turysta goszczący w Rzymie z pewnością zauważył, że nie tylko Włosi, ale i przyjezdni zajadają się spaghetti w różnych odmianach, najczęściej z sosami aglio e olio – z oliwy i czosnku, cacio e pepe – z twardym, słonym serem i pieprzem, alla carbonara – z ubitego jajka, smażonego boczku, pieprzu i parmezanu oraz alle vongole – z małżami. Z racji tego, że Rzym położony jest blisko morza na stoły często trafiają ryby, najlepiej smakuje smażony w głębokim tłuszczu dorsz po „żydowsku” lub solony – baccala. Do ciekawych potraw serwowanych w niektórych restauracjach należą regionalne podroby takie jak: jelita cielęce – pajata, smakowite ozorki – lingua, nerki – rognone oraz tradycyjne flaczki – trippa. Turyści z zaciekawieniem przyglądają się również coda alla veccinara – ogonom wołowym w sosie selerowo-pomidorowym lub głowom jagnięcym pieczonym w ziołach i oliwie – testerelle d'abbaccio. Jeżeli ktoś nie do końca przepada za podrobami może spróbować smakowitej pieczonej jagnięciny z szałwią, czosnkiem i rozmarynem lub kotletów jagnięcych z rożna – scottadito jedzonych według tradycji palcami. Najważniejszym warzywem w Rzymie są karczochy (carciofi) podawane w dwóch wersjach: alla romana – duszone i nadziewane czosnkiem i miętą oraz alla giudea – spłaszczone i smażone z dużą ilością oliwy, zajadają się nimi dosłownie wszyscy. W licznych restauracjach można trafić także na pizzę na cienkim cieście podawaną z pieca opalanego drewnem, najczęściej sprzedawaną w kawałku na wagę, zwaną al taglio. Po tak obfitych posiłkach najlepiej smakuje słynne, białe wino Frascati z Casteli Romani oraz pochodzące z okolic Montefiascone Est! Est! Est!, a także czerwone Torre Ercolana. Warto również wybrać się na espresso przyrządzaną w la napoletana – dzbanku z filtrem, w moka per il caffe – pojemniku z filtrem na zmieloną kawę lub w ekspresie ciśnieniowym. Rodzajów kawy jest wiele, dlatego najlepiej wybrać się do którejś z restauracji na osobistą degustację wzbogaconą smakowitym deserem tiramisu wyrabianym z marcepanu.

Włochy można scharakteryzować krótko: pizza, telewizja, fiat i piłka nożna, natomiast typowego Włocha rozpoznaje się po urodzie, krzykliwości, gadatliwości i wiecznym uśmiechu. Współczesna Italia pełna jest kulturowych paradoksów, które bardzo często można zauważyć wypoczywając w tej zadziwiającej i pięknej krainie. Powszechnie uważa się, że Włochy to mieszanka zamieszkujących je wielkich rodzin ideologicznych, politycznych i zawodowych. Rodzina jest niezwykle ważna i każda dąży do swojej suwerenności, można to zauważyć w bezpośrednich kontaktach z tymi impulsywnymi, ale bardzo przemiłymi i pogodnymi ludźmi. System społeczny jest nieco urozmaicony, niemniej różnice są mało widoczne i polegają na przykład na tym, że marchesi, czyli markizowie są biznesmenami, niektóre klany liczą się w bankowości, a inne rodziny odnoszą sukcesy w produkcji wina. Są też klasy średnie, czyli borghesi i contadini – rolnicy, którzy także tworzą rozpoznawalne grupy. Wszystkich łączy jednak narodowe motto: fatta la legge, trovato l'inganno – czyli po uchwaleniu prawa znajdzie się sposób, aby je obejść.

Włosi mają jeszcze jedną cechę, są niezwykle dumni ze swej bogatej historii i kultury, gdyż mają więcej zabytków niż w jakimkolwiek innym kraju wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, przez co Półwysep Apeniński jest tak tłumnie odwiedzany przez turystów. Dużą rolę w życiu religijnym odgrywa Watykan, a celebrowanie katolickich sakramentów począwszy od chrztu, przez Pierwszą Komunię, obrzędy zaślubin po pogrzeb jest we Włoszech nadal widoczne. Największe uroczystości odbywają się podczas Wielkanocy, kiedy liczne procesje przemierzają ulice miast, Bożego Narodzenia i dnia Wszystkich Świętych. Silne jest także poczucie przynależności do rodziny, miasta i przede wszystkim klubu piłkarskiego czy też własnego domu, można to zauważyć podczas bezpośredniej rozmowy z tymi przemiłymi ludźmi.

Dobrem narodowym, z którego słyną Włochy jest piłka nożna obecna w każdej sferze życia publicznego i społecznego. Narodowość jest pojęciem abstrakcyjnym, ale kiedy pojawia się football lub kuchnia, to już w grę wchodzi umiłowanie do własnego miasta i tradycji. Nazwy włoskich klubów piłkarskich zna chyba każdy niezależnie od tego czy interesuje się footballem, czy nie. Rywalizacja w tej dziedzinie podobna jest do innej „obsesji” narodowej czyli opery i bardzo często ma uwarunkowania regionalne, które łatwo można zauważyć przemieszczając się z północy na południe. Najważniejsza jest miłość do różnego rodzaju widowisk, pokazów i rytuałów, niezależnie w którym miejscu Włoch mają one miejsce, dzięki temu podkreślana jest wartość życia towarzyskiego, prostoty i przyjemności.

Każdy turysta odwiedzający Włochy musi przekonać się czym jest passeggiata, czyli rytuał wieczornego spaceru, randki z pogawędką, flirtem lub nawet plotkowaniem między znajomymi. Na ulicach włoskich miast często można spotkać grupki nie tylko młodych ludzi oddających się esencji włoskiej towarzyskości. Z Włoch wywodzą się właśnie Święto Zakochanych – Walentynki, znane już w starożytności.

We Włoszech do osób młodszych lub rówieśników na powitanie i pożegnanie wystarczy powiedzieć ciao – cześć, natomiast do osób starszych piacere – coś na zasadzie „miło cię spotkać”, buongiorno – dzień dobry lub buonasera – dobry wieczór. Na pożegnanie wystarczy rzucić arrivederci – do widzenia. Po Włochach już po pierwszym kontakcie widać, że są przyjaźnie nastawieni, gdyż żywiołowo padają sobie w ramiona i przyjaźnie się całują. Włosi uwielbiają także komplementy, więc dobrze jest im powiedzieć czasami coś miłego, choćby dotyczącego zdrowego stylu życia, urody lub dobrego wychowania.

Prawdziwym zwyczajem jest we Włoszech picie mezzo – półtoralitrowej karafki winą będącej uzupełnieniem do posiłków, w obyczajowości Włochów picie wina leży w tradycji, niemniej jednak zbyt nadmierne korzystanie z tego trunku nie leży w dobrym tonie.

Obiady zwykle jada się w restauracjach o nazwie trattoria lub po prostu ristorante. Warto pamiętać o rachunku – il conto i dokładnym sprawdzeniu jego listy, gdyż w wielu restauracjach od każdej osoby pobierana jest dodatkowa opłata za nakrycie coperto, a szczegółowy spis zamówionych dań można sprawdzić prosząc o ricevutę – szczegółowy rachunek. Oprócz coperto pobiera się też dodatkową opłatę za obsługę servizo i jeśli nie jest ona wliczona w rachunek przyjmuje się, że wynosi około 10% kwoty do zapłacenia.

Turyści wybierający się do Włoch powinni mieć na uwadze, że tak samo jak w Grecji czy Hiszpanii normalnością jest popołudniowa sjesta, kiedy zamykane są sklepy, urzędy i instytucje, na zatłoczonych zwykle ulicach pozostają pojedynczy ludzie, a wszyscy udają się na zasłużony wypoczynek lub bardzo często krótką drzemkę. Podobnie nie należy się dziwić, że dla Włochów najważniejszym wydarzeniem dnia w tym czasie może być spożywanie posiłków, kiedy wszyscy wybierają się na obiad i zostawiają miejsca pracy.

Zwiedzanie kościołów i innych zabytków nie jest mile widziane w koszulkach bez rękawów, krótkich spódniczkach i krótkich spodenkach, dlatego w niektórych świątyniach można dostać jakieś ubranie na wierzchnie okrycie ciała.

Jeżeli turysta chce skorzystać z taksówki powinien znaleźć jeden z postojów, gdyż we Włoszech nie zatrzymuje się taksówek na ulicach.

Włosi z północy kraju są bardziej powściągliwi od mieszkańców południa, niemniej chętnie odpowiadają na pytania, udzielają pomocy, zawsze też poświęcą czas, żeby opowiedzieć zbłąkanemu turyście o mało znanym fakcie z życia historycznej postaci lub przedstawić swoją opinię na jej temat.

Jednym z najbardziej znanych obyczajów związanych z Rzymem uchodzącym za miasto kochanków jest podróż na północ miasta do Mostu Milvio – symbolu miłości. Odwiecznym zwyczajem zakochani wieszają na jego lampach i barierkach kłódki miłości mające przypieczętować uczucia i wierność. Klucze z kłódek zakochani wyrzucają następnie do Tybru, a sam rytuał jest jednocześnie pięknym obyczajem oraz atrakcją umilającą wszystkim zakochanym pobyt w Rzymie.

Bracciano – niewielkie miasteczko położone 40 km od Rzymu nad pięknym jeziorem o tej samej nazwie, będące przed wiekami antyczną osadą rozciągającą się wzdłuż via Clodia – jednej z ważniejszych rzymskich dróg. Symbolem miasta jest imponujący zamek oraz wyłaniające się z jeziora starożytne ruiny. W Bracciano przed wiekami rezydował papież Sykstus IV, zamek był również rezydencją króla Francji Karola VII, a do dzisiaj jest wielką atrakcją turystyczną. W miasteczku warto wybrać się także do centrum by przespacerować się po placyku IV Novembra z piękną fontanną, pomnikiem poległych żołnierzy oraz urzędem miejskim. Ciekawie przedstawiają się dwa zabytkowe kościoły, z samego zamku natomiast, który zwiedza się z przewodnikiem niezwykłe widoki na jezioro i okolice na długo pozostaną w pamięci. Po zwiedzaniu warto wybrać się na miejską plażę z drobnych kamieni, by trudy wędrówki złagodzić w ciepłych wodach malowniczego jeziora.

Castel Gandolfo – w okolice malowniczego miasteczka zbudowanego na kraterze wygasłego wulkanu warto wybrać się z dwóch powodów. Po pierwsze wchodzi w skład historycznego i geograficznego obszaru Zamków Rzymskich razem z takimi miejscowościami jak: Frascati, Grottaferrata, Marino, Lanuvio, Albano i kilkoma mniejszymi miejscowościami, a po drugie znajduje się w niej willa papieska otoczona niezwykłymi ogrodami, po których spacery mogą być niezwykle pasjonujące. W miasteczku znajduje się również kilka ciekawych kościołów, które przy okazji można zobaczyć, a pobyt turystów urozmaicają dodatkowo festyny, procesje, koncerty i pokazy sztucznych ogni w naturalnym amfiteatrze krateru wypełnionego wodami jeziora Albano.

Terni – do małego miasteczka zjeżdżają przeważnie zakochani turyści z racji tego, że właśnie stamtąd pochodzą znane na całym świecie Walentynki. Romantyczne święto powstało za sprawę jego patrona, św. Walentego – umbryjskiego biskupa związanego z Rzymem, który poniósł męczeńską śmierć za wiarę, co było powodem ustanowienia dnia 14 lutego jego świętem. Dokonał tego papież Gelazjusz I w 496 r., a corocznie wyprawę śladami patrona zakochanych planują narzeczeni z całego świata, przybywający do Terni, by złożyć lub odnowić przysięgę miłości. Cały miesiąc luty zdominowany jest w Terni obchodami związanymi z dniem świętego, więc warto wybrać się do ciekawego miejsca właśnie w tym okresie. Przy okazji można zwiedzić bazylikę św. Walentego, kilka mniejszych kościołów oraz ruiny rzymskiego amfiteatru.

Ostia Antica – wspaniałe miejsce, które w starożytności wyznaczało linię brzegu, a założona w nim osada była portem handlowym Rzymu w IV w. p.n.e. Teren do przejścia jest rozległy, więc na wędrówkę trzeba zagospodarować sobie odpowiednio dużo czasu. W rejonie bramy Porta Marina warto obejrzeć kilka rezydencji miejskich z ogrodami oraz wspaniały Dom Luccei; przy centrum Piazzale delle Corporazioni znajduje się ciekawy teatr, dom Apuliusa z zabytkowymi mozaikami oraz Casa di Diana – najlepiej zachowana rezydencja w Ostii. Turyści, którzy zgłodnieją po kilkugodzinnej wędrówce powinni koniecznie zasiąść w niezwykłej restauracji ze starorzymskimi tradycjami zwanej Termopolium.

Tivoli – w przepięknym mieście osiedlali się przed wiekami rzymscy dostojnicy, a najbogatsze rodziny doby renesansu budowały swoje wille. Turyści robią sobie krótkie wypady z Rzymu, żeby zobaczyć ciekawą Villa d'Este z freskami przedstawiającymi sceny mitologiczne, wrażenie robi również Villa Gregoriana oraz najpiękniejsza Villa Adriana wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Swojego czasu była to najwspanialsza posiadłość w cesarstwie rzymskim i najobszerniejszy kompleks ogrodowo-pałacowy. Spacery po tym miejscu mogą romantycznie wypełnić wolny czas, najlepiej zwiedzić po kolei grecki teatr na wyspie pośrodku kolistego jeziora, do którego cesarz Hadrian udawał się na sjestę, pałac cesarski z Wielkim Dziedzińcem, kasyno przypominające stadion-ogród, Małe i Wielkie Termy – cesarskie łaźnie, Konopos – sztuczną dolinę oraz świątynię Apolla.

Rejsy po Tybrze – rzymscy tubylcy nazywali rzekę „boską blondynką” ze względu na charakterystyczne zabarwienie jej wód, przez wieki była ważnym szlakiem handlowy, a dziś w okolicy Mostu Aniołów i Wyspy Tyberyńskiej organizowane są liczne kiermasze, kina letnie oraz imprezy kulturalne przyciągające swoimi atrakcjami wielu turystów. Warto zobaczyć Rzym płynąc niezwykłą rzeką, która stała się oficjalną linią transportu. Na przykładowy rejs można wybrać się z okolic mostu Duca d'Aosta lub Wyspy Tyberyńskiej.

Palestrina – pradawna etruska osada, która przed wiekami stała się ulubionym letniskiem rzymskich patrycjuszy, a dziś jest miejscem odwiedzanym prze turystów z powodu niezwykłych zabudowań świątynnych rozmieszczonych tarasowo na zboczu góry Ginestro. Ruiny świątyni, na której zbudowano miasto można dostrzec na każdym kroku, a jej najcenniejsze pozostałości, w tym  kunsztowne mozaiki, oglądnąć w Museo Nazionale Archeologico Prenestono. Spacer po tarasach robi wrażenie, a w niezwykłym miejscu można poczuć antyczną atmosferę mieszającą się z codziennym życiem mieszkańców uroczego miasteczka.

Orvieto – jedyne w swoim rodzaju miasteczko, do którego budowy użyto ciemnych, wulkanicznych skał, wznoszące się na malowniczym wzgórzu z rozpościerającymi się na nim winnicami. Turyści odwiedzają Orvieto ze względu na katedrę, do której późnymi wieczorami zaglądają promienie słoneczne tworząc niecodzienną atmosferę. „Złotą lilię włoskich katedr” zbudowano na pamiątkę tzw. cudu bolseńskiego, według którego podczas odprawiania mszy z hostii na podtrzymującą kielich chustę zaczęła kapać krew, a sam fakt papież Urban IV ogłosił cudem, na którego pamiątkę zaczęto odprawiać ważne w religii katolickiej Boże Ciało. Zachwyca fasada świątyni będąca plątaniną kolumienek, wieżyczek, płaskorzeźb i setek detali w zadziwiających kolorach. W ozdobionym pasami kolorowego marmuru wnętrzu również jest co oglądać, gdyż niesamowite freski wywołują rozmaite efekty wzrokowe, a nastrojową atmosferę można poczuć dzięki słynnemu korporałowi, skrywanemu w zdobionej kamieniami szkatule. W mieście działają także ciekawe muzea prezentujące zabytkowe przedmioty kultury etruskiej i greckiej, warto również przejść się ulicami Via Duomo i Corso Cavour, przy których mieszczą się między innymi pamiątkowe sklepiki ze słynną ceramiką z Orvieto oraz restauracje z wyborną kuchnią. W mieście jest jeszcze kilka ciekawych zabytków, którym warto poświęcić uwagę takich jak: ratusz, kościół Sant'Andrea czy malutki, romański kościółek San Lorenzo di Arari. Niezwykle urzekająca może być także podróż do  średniowiecznej części miasta, zwanej Starą Dzielnicą, z przepięknymi ogrodami i małymi warsztatami rzemieślniczymi.

Jezioro Vico – najpiękniejsze jezioro w Lazium z rezerwatem przyrody położone w niezwykłej okolicy, po której można odbywać wielogodzinne spacery po specjalnie przygotowanych trasach widokowych, górujących nad wodami akwenu rozlanego w dnie wygasłego krateru wulkanicznego.

Valomonte i megapark rozrywki Rainbow Magicland – turyści znudzeni godzinnymi wędrówkami po zabytkach i kościołach mogą z powodzeniem odwiedzić 70 hektarów łąk, na których powstało największe w Italii wesołe miasteczko z blisko 40 różnym atrakcjami przeznaczonymi dla rodzin z małymi dziećmi i wszystkich miłośników tego typu rozrywki.

Lot nad Rzymem – oryginalną atrakcją jest panoramiczny lot nad Wiecznym Miastem, które można podziwiać z wysokości 450 m. Przeloty trwają ok. 20 min. i obejmują takie rejony jak stare miasto, stadion olimpijski, Piazza del Popolo, Koloseum oraz plac św. Piotra.

ZOO – dobry pomysł na zagospodarowanie czasu dla rodzin z dziećmi w niezwykłym ogrodzie mieszczącym się w samym sercu parku Villa Borghese. Na 18 hektarach zgromadzono tysiące gatunków zwierząt z całego świata, organizowane są liczne spektakle, pokazy i inne atrakcje związane ze zwierzętami przeznaczone zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.

Kiedy najlepiej lecieć do Rzymu?
Do Rzymu najlepiej wybrać się w maju lub czerwcu, kiedy pogoda jest najłaskawsza, chociaż w mieście całe wiosny są ciepłe, podobnie jak wrzesień i październik, gdy przyroda jest w pełnym rozkwicie, a opady deszczu są niewielkie. Takie miesiące najlepiej sprzyjają zwiedzaniu, niemniej wypoczynek w lipcu i sierpniu na słonecznym wybrzeżu również można powiązać ze zwiedzaniem miasta, ale na wysokie temperatury powinny zwrócić uwagę osoby źle znoszące upały. Ceny w Rzymie najwyższe są od Wielkanocy do listopada oraz w okolicy świąt Bożego Narodzenia. W lipcu i sierpniu natomiast na drzwiach wielu sklepów i restauracji można przeczytać tabliczkę z napisem „chiuso” – zamknięte, informującą o wyjeździe właścicieli na urlop.

Wybierając się do Rzymu, a szczególnie do Watykanu warto pamiętać, że w ostatnią niedzielę każdego miesiąca większość muzeów nie pobiera opłat za zwiedzanie, chyba że akurat w tym dniu wypada święto kościelne. Wiele włoskich muzeów również bez opłat otwiera swoje powoje późną jesienią podczas Settimana dei Musei Italiani, wiele obiektów można również nieodpłatnie zwiedzić podczas przypadającego we wrześniu Dnia Dziedzictwa Europejskiego. Miasto słynie także z kilku ciekawych festiwali przyciągających swoimi atrakcjami turystów, najbardziej znane to Festa della Primavera – organizowany pod koniec marca związany z kwitnącymi kwiatami na Schodach Hiszpańskich, czerwcowy festiwal kwiatów Festa dei Fiori, Expo Tevere ze stoiskami z dziełami sztuki ludowej, rzemiosła oraz kulinariami (od poł. VI do poł. VII). Atrakcyjne pod względem turystycznym są również Festa di Noantri odbywająca się pod koniec lipca z interesującymi procesjami i towarzyszącymi im imprezami, wrześniowe Targi Sztuki czy Targi Rzemiosła.

Jaka waluta obowiązuje we Włoszech i jakie są orientacyjne ceny?
We Włoszech obowiązuje wspólna dla całej Unii Europejskiej waluta – Euro. Konsekwencją tego są nieco wyższe ceny niż w Polsce, zwłaszcza jeżeli chodzi o posiłki w restauracjach i ceny związane z infrastrukturą turystyczną.

Gdzie i jakie pamiątki kupić w Rzymie?
Półwysep Apeniński to skarbnica różnego rodzaju pamiątek, niezależnie w który region trafimy. W miejscowościach wypoczynkowych i kurortach jest wiele sklepów z pamiątkami, na pewno można w nich znaleźć ciekawe upominki.

Turyści często w małych sklepach i na bazarach szukają antyków i biżuterii, popularnością cieszą się wyroby kulinarne, szczególnie sery takie jak mozzarella, parmezan, gorgonzola czy mascarpone, a także wyborna wina Chianti, Amarone czy Marsala – mogą to być pamiątki przeznaczone do konsumpcji lub dla celów dekoracyjnych w specjalnie przygotowanych butelkach. W każdym sklepie z pamiątkami można także znaleźć suweniry poświęcone największym klubom piłkarskim. Symboliczną pamiątką mogą być miniaturowe włoskie budowle lub miniaturki z papieskimi akcentami. Turyści o zasobniejszych portfelach mogą pokusić się o wyroby takich marek jak Versace, Valentino, Gucci, Prada czy Armani. Warto pamiętać, że sklepy we Włoszech ze względu na sjestę otwarte są w godzinach: 9:00-13:00 i 15:30/16:00-19:30/20:00.

Będąc w Rzymie na zakupy najlepiej wybrać się w okolice Via del Corso – głównej arterii miasta z licznymi przecznicami handlowymi z eleganckimi butikami, mnóstwo sklepów z antykami można znaleźć na Via dei Coronari, natomiast na pchlim targu Porta Portese przy Via Portuense znajduje się przysłowiowe „wszystko”, w tym wyszukane pamiątki. Jedno z najsłynniejszych targowisk mieści się także przy Via Sannio, a nastrojowe akwarelki i inne pamiątki oferują niewielkie kramy na Piazza Navona. Jeżeli ktoś chce wydać więcej pieniędzy na zakupy, powinien wybrać się na Via dei Condotti, która zaczyna się przy Hiszpańskich Schodach, w jej bocznych uliczkach sklepy mają sławni włoscy projektanci, m.in. Versace, Armani, Gucci, Prada i Valentino.

Jaki czas obowiązuje we Włoszech?
We Włoszech obowiązuje taki sam czas jak u nas.

Jak poruszać się po Rzymie?
Przy okazji zwiedzania Wiecznego Miasta najlepiej zaopatrzyć się w kartę turystyczną Roma Pass, która nie tylko daje zniżki przy zwiedzaniu muzeów, ale także trzydniowy, darmowy dostęp do transportu ATAC, czyli tramwajów, autobusów, trolejbusów, metra A i B oraz linii metra naziemnego.

Najlepszym sposobem zwiedzania miasta jest spacer, niemniej żeby zobaczyć jego większą część trzeba skorzystać z komunikacji miejskiej. Podstawą jej działania jest zintegrowany system komunikacji publicznej METREBUS, dzięki któremu ten sam bilet obowiązuje we wszystkich środkach lokomocji, a można nimi dojechać do najodleglejszych zakątków miasta, gdyż Rzym jest jedną strefą komunikacyjną i nie trzeba uważać na zmiany stref i cen biletów, co jest dużym udogodnieniem dla zwiedzających. Turyści, którzy nie mają zbyt wiele czasu na spacer po mieście mogą z powodzeniem korzystać z autobusów i trolejbusów, których linie przebiegają w okolicach najważniejszych zabytków.

Rzym posiada również dobrze rozwinięte metro składające się z dwóch linii podziemnych (A-pomarańczowa i B-niebieska) oraz trzech naziemnych (kolejki nazywają się „trenini”). W obrębie miasta poruszają się także pociągi osobowe, z których można korzystać na takiej samej zasadzie jak z metra.

Turyści często korzystają z taksówek, których we Włoszech nie zatrzymuje się na ulicach, trzeba znaleźć jakiś postój, dzwonić do centrali lub zamówić bezpośrednio z hotelu. Za kurs płaci się według taksometru, ale przed ruszeniem warto zwrócić uwagę czy kierowca go włączył. Taksówki w Rzymie mają biały kolor i napis TAXI ROMA, przy korzystaniu z nich należy również pamiętać o różnych strefach i odpowiednich opłatach. Bardziej wymagający turyści wynajmują pojazdy razem z kierowcą, niemniej za takie udogodnienie trzeba zapłacić odpowiednio wysoką kwotę.

W Rzymie funkcjonują również doskonale zorganizowane wypożyczalnie rowerów, za które można wpłacać kaucję i doładowywać otrzymaną specjalną kartę. Zwiedzanie Rzymu za pomocą Bike Sharing jest niezwykle atrakcyjne, dogodne i aktywne ruchowo, więc warto zapoznać się szczegółowo z regulaminem i cenami wypożyczenia dwóch kółek.

Jakie plaże są w Rzymie?
Wakacje w Rzymie wcale nie muszą ograniczać się do uciążliwego zwiedzania kolejnych zbytków. Spragnieni słońca i lazurowego morza turyści mogą wybrać się do jednej z dzielnic miasta, jaką jest Ostia. Łatwo tam dotrzeć naziemnym metrem albo miejskim autobusem. Piaszczyste wybrzeże Ostii ma 14 km długości i składa się z wielu plaż zarówno prywatnych, jak i publicznych. Plaże wyposażone są w prysznice, przebieralnie, wypożyczalnie sprzętów rekreacyjno-sportowych, w ich sąsiedztwie funkcjonuje doskonała baza gastronomiczna ze wspaniałym jedzeniem oraz tawerny, w których pijąc drinka z palmą można podziwiać przepiękne morze. Najbardziej znaną plażą jest Capocotta – kilkukilometrowa plaża wydmowa z drobnym, jasnym i ciemnym piaskiem doskonale nadająca się do kąpieli i wypoczynku oraz świetnej, letniej zabawy.

Jakie są ograniczenia celne we Włoszech?
Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na zasadach obowiązujących w UE, co oznacza w praktyce, że rzeczy osobiste i sprzęt na własny użytek nie podlega ograniczeniom celnym. W przypadku towarów można wwozić i wywozić do 200 szt. papierosów, 400 szt. cygaretek, 200 szt. cygar, 1 kg. Tytoniu, 10 l spirytusu, 20 l mocniejszego alkoholu, 90 l wina i 110 l piwa.

Jakie dokumenty potrzebne są w razie konieczności skorzystania z służby zdrowia we Włoszech?
W nagłych przypadkach turyści z Polski objęci są we Włoszech bezpłatną podstawową opieką medyczną. Opłaca się jednak wykupić polisę ubezpieczenia podróżnego, która w razie potrzeby umożliwi pokrycie kosztów bardziej zaawansowanego leczenia i transport medyczny. Jeżeli posiadamy ubezpieczenie prywatne należy zapoznać się z jego warunkami, gdyż w większości przypadków ubezpieczeniem objęte są koszty leczenia powyżej pewnych kwot, które należy samemu opłacić. Przed wyjazdem za granicę dobrze jest jednak w oddziale wojewódzkiego NFZ złożyć wniosek o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, która jest dowodem posiadania takiego ubezpieczenia.

Ze względu na inną florę bakteryjną należy starannie wybierać restauracje lub jadać w hotelach i przestrzegać podstawowych zasad higieny. Turyści powinni pić wyłącznie wodę butelkowaną, ewentualnie gotowaną co najmniej 10 min. Szczepienia ochronne nie są wymagane i nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych, niemniej przed wyjazdem warto sprawdzić czy szczepienia nie są zalecane sezonowo.

Dokumentem uprawniającym do wjazdu i wyjazdu z Włoch tak jak i innych krajów Unii Europejskiej jest dowód osobisty lub paszport. Na terenie Włoch bez wizy można przebywać 90 dni, a okres ważności paszportu nie może być krótszy niż dozwolony czas pobytu.

Szczegółowe i aktualne informacje można znaleźć na stronie MSZ: www.msz.gov.pl lub na stronie ambasady polskiej w Rzymie: www.rzym.polemb.net

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Włoskiej
Włochy, Rzym, Via Pietro Paolo Rubens, 20, 00197
Tel.: 0039 06 362 04 200, 0039 06 362 04 204 Tel.: 0039 06 362 04 300 (Wydz. Kons.) Tel. dyżurny: 0039 335 599 52 12 (po godz. pracy) Faks: 0039 06 362 04 322 (Wydz. Kons.) Faks: 0039 06 321 78 95
rzym.amb.sekretariat@msz.gov.pl
www.rzym.polemb.net

Instytut Polski w Rzymie
Włochy, Rzym, Via Vittoria Colonna 1, 00193
Tel.: +390636000723; +390636001651 Faks: +390636000721
rzym.ip.sekretariat@msz.gov.pl
www.istitutopolacco.it

Wydział Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Rzymie
Włochy, Rzym, Via di San Valentino 12, 00197
Tel.: +39 06 362 04 300 Tel. dyżurny: +39 335 59 95 212 Faks: +39 06 362 04 322 Faks: +39 06 806 93 217
konsul@infopolonia.it
www.rzym.polemb.net